uodate vanaf geen-HVDHandreiking

section_001.md

@@ -0,0 +1,70 @@
+# Introductie {#06C37D5F}
+
+In de Europese Open Data Richtlijn (EU) 2019/1024 wijst de Europese Commissie een lijst met thematische categorieën van hoogwaardige datasets (de ‘High Value Datasets’ (HVD)) aan. Hoofddoel van de HVD is om ervoor te zorgen dat overheidsgegevens met een groot sociaaleconomisch potentieel bij minimale wettelijke en technische beperkingen kosteloos beschikbaar worden gesteld voor hergebruik. Op 21 december 2022 is de Uitvoeringsverordening HVD besloten die wettelijke verplichtingen oplegt betreffende de high value datasets.<br/>
+
+Geonovum ondersteunt het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de Nederlandse dataproviders bij de invoering van HVD in Nederland.<br/>
+
+Deze handreiking HVD is een handreiking met informatie om te voldoen aan de (technische) HVD-verplichtingen. Deze HVD-handreiking is bedoeld voor de HVD-dataproviders, die datasets voor HVD ontsluiten. Voor meer algemene informatie over HVD verwijzen we graag naar de <a href='https://docs.geostandaarden.nl/eu/handreiking-EU-informatie/#high-value-data-lijst' target='_blank'>HVD paragraaf</a> in de <a href='https://docs.geostandaarden.nl/eu/handreiking-EU-informatie/' target='_blank'>Handreiking EU informatie m.b.t. digitale en data-strategie</a>.<br/>
+
+De opbouw van de HVD-handreiking is gebaseerd op de verschillende processtappen die de dataproviders doorlopen. <br/>
+
+## Doelgroep {#10AF0A77}
+
+Deze HVD-handreiking bedient meerdere doelgroepen, maar richt zich in eerste instantie op partijen die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van HVD. Daarnaast is de informatie ook relevant voor andere partijen die aan slag gaan met HVD. Het belangrijkste doel van deze handreiking is om het werkproces inzichtelijk te maken en kennis hierover op een overzichtelijke manier ter beschikking te stellen.<br/>
+
+### Uitvoerders {#4814E9DB}
+
+Onder partijen die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering verstaan wij die personen en organisaties die praktisch en technisch met HVD aan de slag gaan. Dat gaat hier concreet om de Nederlandse dataproviders. Zij zullen de processtappen uitvoeren die nodig zijn om te voldoen aan de uitvoeringsverordening HVD. Ook zijn zij verantwoordelijk voor het publiceren van de metadata en aanvullende documentatie en het ontsluiten van de data via API’s. Dit kan door verschillende personen binnen een organisatie uitgevoerd worden, zoals data-beheerders, applicatie-specialisten, dba’ers van ruimtelijke databases en ICT'ers.<br/>
+
+### Beleidsmakers {#21BEA824}
+
+De handreiking is daarmee momenteel meer technisch dan organisatorisch ingestoken. Ook beleidmakers en managers krijgen met HVD te maken. Zij zullen ook praktisch met HVD aan de slag gaan, maar op een andere manier dan de technische beheerders, GIS-specialisten en ICT'ers. Toch kan het verhelderend zijn de handreiking te lezen om een idee te krijgen van het type werk, dat voor HVD moet worden uitgevoerd.<br/>
+
+## Processtappen {#6E27898C}
+
+Het HVD-implementatieproces is, na het aanmerken van de dataprovider en het vervolgens inrichten van de eigen organisatie, opgedeeld in drie technische stappen:<br/>
+
+<ul><li><a href='#37B269C7'>Data</a></li>
+<li><a href='#650CD6EF'>Metadata</a></li>
+<li><a href='#37E1B35B'>Beschikbaar stellen</a>
+  <ul><li>API</li>
+  <li>Bulkdownload</li>
+  <li>Overige documentatie</li></ul>
+</li>
+</ul>
+
+In <a href='#207C051B'>hoofdstuk 4</a> is informatie over de afzonderlijke stappen die voor alle thema’s en datasets gelden beschreven. In de hoofdstukken daarna zijn dezelfde stappen beschreven met specifieke informatie die alleen geldt voor de respectievelijke thema’s. Per dataset moeten daarom de stappen doorlopen worden uit hoofdstuk 4 plus de stappen uit het betreffende hoofdstuk.<br/>
+
+Bij het publiceren van de uitvoeringsverordening HVD is geen rekening gehouden met processtappen die een technisch data-beheerder of geo-informatie specialist moet ondernemen om de data conform HVD te ontsluiten. Deze handreiking helpt de dataproviders om het werkproces inzichtelijk te maken. In <a href='#2831FFFB'>hoofdstuk 12</a> is een checklist opgenomen van alle stappen die een dataprovider dient te doorlopen om een dataset inclusief services en documentatie te publiceren conform HVD vereisten.
+
+## Deadlines {#55C1B036}
+
+Op 21 december 2022 is de Uitvoeringsverordening tot vaststelling van een lijst met specifieke high value datasets en de regelingen voor publicatie en hergebruik van die gegevens besloten. Deze uitvoeringsverordening heeft de kracht van wet ongeacht de omzetting van de Open Data richtlijn in de Nederlandse Wet Hergebruik van Overheidsinformatie. De wettelijke verplichtingen van de high value datasets staan daarmee volledig op zichzelf. De eisen in de uitvoeringsverordening HVD moeten uiterlijk per 9 juni 2024 door iedere lidstaat vervuld zijn. <br/>
+
+Het ministerie van Binnenlandse zaken stelt een gefaseerde aanpak voor, zie <a href='#3280DEA1'>Nederlandse ambitie HVD</a>.
+
+## Bronnen {#6A547147}
+
+Achtergrond, doelen, vereisten en overige informatie over de HVD is te vinden in de onderstaande, door de EU gepubliceerde documenten:<br/>
+<br/>
+<ul><li><a href='https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32019L1024' target='_blank'>EU Open Data richtlijn (ODD)</a></li>
+<li><a href='https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32023R0138' target='_blank'>Uitvoeringsverordening tot vaststelling van een lijst met specifieke hoogwaardige datasets en de regelingen voor publicatie en hergebruik van die gegevens</a></li>
+<li>Algemene <a href='https://data.europa.eu/nl' target='_blank'>website van de EU over open data</a></li>
+</ul>
+
+## Over deze handreiking {#375880A5}
+
+### HVD is nog steeds in beweging {#3567F8EA}
+
+HVD is nog steeds in beweging. Dat betekent dat nog niet alles over HVD gezegd is. Als er aanpassingen zijn, dan wordt deze handreiking daarop aangepast.<br/>
+
+Verwacht hier echter niet alles over HVD. De insteek is om <i>die</i> informatie te verstrekken die nodig is om data volgens de uitvoeringsverordening HVD beschikbaar te kunnen stellen. De meest complete bron van informatie is de uitvoeringsverordening zelf. <br/>
+
+Het detail van de handreiking slaat het software-niveau over; het is geen <i>how to</i> die uitlegt hoe je in specifieke software bepaalde functionaliteit oproept, of uitvoert. Wel reikt de handreiking principes of mechanismen aan.
+
+### HVD Helpdesk {#2BBF3ADD}
+
+We proberen via deze handreiking zoveel mogelijk informatie over HVD te delen. Heb je toch nog een vraag over HVD, stuur dan een e-mail naar <a href='mailto:[email protected]' target='_blank'>[email protected]</a>.<br/>
+
+In de Handreiking EU Informatie m.b.t. digitale en data-strategie is zoals al eerder aangegeven algemene informatie over <a href='https://docs.geostandaarden.nl/eu/handreiking-EU-informatie/#high-value-data-lijst' target='_blank'>HVD</a> te vinden.
+

section_002.md

@@ -0,0 +1,81 @@
+# Nederlandse HVD data {#7F3DC99C}
+
+De uitvoeringsverordening HVD bepaalt in haar <a href='https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32023R0138#d1e32-48-1' target='_blank'>bijlage</a> welke overheidsdata verplicht als open data moet worden gepubliceerd. Het staat landen vrij verder te gaan dan de uitvoeringsverordening voorschrijft, en t.a.v. de hoeveelheid data worden landen daartoe ook expliciet aangemoedigd. Unie of nationale wettelijke vereisten die verder gaan blijven onverminderd van kracht.
+
+## Nederlandse ambitie HVD {#3280DEA1}
+
+Het ministerie van BZK stelt een gefaseerde implementatie voor, gebaseerd op de te verwachtte inspanning die nodig is voor ontsluiting conform de HVD vereisten. <br/>
+### Data met een API en/of bulkdownload {#3F2D5E2B}
+
+In Nederland zijn veel datasets, die in de uitvoeringsverordening HVD zijn opgenomen, al als open data via een API en/of als bulkdownload (Atom) beschikbaar. Dat zijn datasets die al voor INSPIRE worden ontsloten, datasets die al via landelijke voorzieningen worden ontsloten en ook de statistische en meteorologische data. Focus eerst op het conform de HVD vereisten beschikbaar maken van deze data. De planning is om deze dataset uiterlijk voor 9 juni 2024 conform HVD vereisten beschikbaar te stellen.
+
+### Data die nog geen API of bulkdownload (atom) heeft {#07542A6B}
+
+Voor data die onder een HVD thema valt, maar die nog niet als open data via API of bulkdownload wordt ontsloten, wordt een andere tijdslijn gehanteerd. Aangezien hier een grotere inspanning verwacht kan worden voor de ontsluiting conform HVD vereisten kan hier, als nodig, de ruimte benut worden die er is tussen de officiële implementatie deadline en de eerste rapportage over HVD, uiterlijk 9 februari 2025.
+
+### Milieurichtlijnen  {#000BEA28}
+
+In de eerste helft van 2024 zal er voor de dertigtal milieurichtlijnen, vallende onder het thema Aardobservatie en milieu, verder worden ingezet op het verhelderen welke datasets er voor de HVD ontsloten moeten worden. Deze ketens zijn complex met meerdere stakeholders: een beleidsverantwoordelijke, aanleverende en uitvoerende organisaties. Dit vraagt meer tijd om in beeld te krijgen. Hiervoor geldt de implementatietermijn tot uiterlijk 9 februari 2025.
+
+### Overige data onder INSPIRE thema’s {#1C790CF7}
+
+Voor de data die onder de, in de HVD genoemde INSPIRE thema’s valt, gaat het om de voor INSPIRE aangemerkte data: zowel de geharmoniseerde dataset als de rijkere brondata. Daarnaast gaat het om de overige data die onder de INSPIRE thema’s valt (aanvullend op de meest geschikte INSPIRE dataset). Niet al deze data is al bij de dataproviders in scope en vraagt meer tijd om in beeld te krijgen. Hiervoor geldt de implementatietermijn tot uiterlijk 9 februari 2025.
+
+### Historie en meerdere schaalniveaus {#313A749C}
+
+Het ontsluiten van historische data en data in verschillende schaalniveaus (waar relevant) is vaak nog niet bij de dataprovider in scope en vraagt meer tijd om in beeld te krijgen. Hiervoor geldt de implementatie termijn tot uiterlijk 9 februari 2025. 
+
+### Optimalisatie {#720A4DBC}
+
+In de uitvoeringsverordening HVD wordt ingezet op het beschikbaar maken voor hergebruik. Het verbeteren van de API’s voor hergebruik en aansluiten bij veel gebruikte dataformaten is een continu proces. Bij de ontsluiting van data als HVD, zal dit in eerste instantie nog niet altijd optimaal zijn. Na de ontsluiting conform HVD vereisten, wordt doorontwikkeling onderdeel van het reguliere werk- en beheerproces.
+
+## Aanmerken {#35938FAC}
+
+In Nederland is het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) verantwoordelijk voor de invoering van HVD. Indien een (overheids-)partij beschikt over een dataset die past binnen een HVD thema, is deze partij verplicht deze gegevens conform de uitvoeringsverordening HVD te ontsluiten.<br/>
+
+Het ministerie zal deze partij (de dataprovider) aanmerken als HVD dataprovider. De dataproviders zorgen ervoor dat gegevens conform de eisen uit de uitvoeringsverordening HVD vindbaar, toegankelijk en beschikbaar worden gesteld.<br/>
+
+### Aanmerkingsregister {#62E0F336}
+
+Om inzicht te bieden in welke Nederlandse datasets voor HVD zijn aangemerkt, stelt het Ministerie van BZK het <a href='https://aanmerking.nl/' target='_blank'>Aanmerkingsregister</a> beschikbaar. Het register is openbaar en online toegankelijk. In dit register wordt naast de HVD aanmerking ook de INSPIRE aanmerking bijgehouden.<br/>
+
+Het doel van het aanmerkingsregister is meervoudig:<br/>
+<ul><li>In het aanmerkingsregister worden de aanmerkingen en wijzigingen op de aanmerkingen bijgehouden door het ministerie van BZK.</li>
+<li>Via het aanmerkingsregister kan iedereen de voortgang van de HVD (en INSPIRE) implementatie volgen.</li>
+<li>Vanuit het aanmerkingsregister is er ook een directe link naar de publicatie van de metadata van betreffende dataset in het <a href='http://www.nationaalgeoregister.nl/' target='_blank'>Nationaal Georegister (NGR)</a> en <a href='https://data.overheid.nl/ 'target='_blank'>data.overheid.nl</a>. De dataset zelf is via de metadata te raadplegen.</li>
+</ul>
+
+In het openbare gedeelte kan de bezoeker de <a href='https://aanmerking.nl/aanmerkingsregister' target='_blank'>aanmerkingen</a> bekijken en selecties maken op bijvoorbeeld dataprovider en thema. Ook kan de bezoeker een dataset <a href='https://aanmerking.nl/aanmelden-dataset' target='_blank'>aanmelden</a> als de bezoeker een dataset mist in het overzicht of denkt dat een bepaalde dataset wel in aanmerking komt voor HVD.<br/>
+
+Naast een openbaar gedeelte heeft het aanmerkingregister ook een gesloten gedeelte voor de dataproviders. De gesloten omgeving voorziet in extra functionaliteit om het aanmerkings- en implementatieproces te ondersteunen. Binnen deze omgeving kunnen dataproviders per dataset:<br/>
+
+<ul><li>de directe link naar de publicatie van de metadata van betreffende dataset in het NGR of andere metadata registers opnemen;</li>
+<li>of een wijzigingsverzoek indienen.</li>
+</ul>
+
+Daarnaast kan de dataprovider alle eigen datasets exporteren naar een Excel-bestand.
+
+### Wijziging van de aanmerking {#3045D0CB}
+
+In sommige gevallen kan een aangemerkte organisatie niet langer optreden als dataprovider voor een of meer HVD thema’s, of onderdelen daarvan. Dit kan om verschillende redenen, bijvoorbeeld omdat:<br/>
+
+<ul><li>de dataset onvolledig is;</li>
+<li>de dataset niet langer beheerd wordt door veranderend beleid of wettelijke verplichting;</li>
+<li>een andere organisatie de dataset gaat beheren of beschikbaar stellen.</li>
+</ul>
+
+<!-- In de onderstaande figuur staat welke stappen doorlopen moeten worden om een aanmerking te wijzigen. Via het gesloten gedeelte van het  aanmerkingsregister kan de dataprovider een wijzigingsverzoek indienen. -->
+<!-- <img src='media/image1.png' alt='' style='width: 100%;'></img> -->
+
+## Organisatie {#32E2A2CE}
+
+Het inrichten van de organisatie en het exacte werkproces zal per organisatie en per dataset verschillen. Aandachtspunt is dat HVD niet eenmalig is, maar juist een doorlopend proces. Wanneer de processtappen zijn doorlopen en de dataprovider ‘conform HVD’ opereert, is het belangrijk dat de processtappen in de lijn worden opgenomen en dat de activiteiten van alle processtappen bij het dagelijkse beheer worden opgenomen.
+
+HVD is namelijk geen project, maar onderdeel van het dagelijkse werkproces!
+
+### 2.3.1 Afstemmen binnen Nederland {#4D2A049F}
+
+In Nederland wordt een operationeel overleg HVD ingericht. Vanaf 2024 zal dit overleg met een vaste frequentie worden ingepland.<br/>
+
+Naast het operationeel overleg HVD is er het Tactisch beraad EU informatie. Zie voor meer informatie het dossier<a href='https://www.geonovum.nl/themas/europese-datastrategie' target='_blank'> Europese datastrategie dossier</a> op de Geonovum site.
+